Anne Jan, 46 jaar en gescheiden, woont in het midden van het land. Hij heeft een zoontje van acht waar hij graag mee samen is en die de helft van de tijd bij hem woont.Hij is sociaal agogisch ondernemer op de gebieden van alcohol en drugs, coaching, seksualiteit en sportprojecten. Waarom hij dit doet en wat dat met zijn brandwonden te maken heeft, daarover hadden we een boeiend en goed gesprek.

Anne Jan vertelt…
‘Ik was 22 maanden toen mijn moeder even weg was uit de keuken en ik een steelpan met kokend water van het fornuis trok. Het kwam op mijn schouders, arm en borst. Ondanks het koelen heb ik er stevige littekens aan overgehouden. Tot mijn 12de had ik veel operaties, maar nooit in het brandwondencentrum. Ik weet nog goed dat ik dacht dat ze mij mooier gingen maken. Toen dat helaas niet gebeurde, was dat een grote teleurstelling voor me. Door mijn brandwonden en hoe mijn omgeving daarmee omging, heb ik wel wat problemen cadeau gekregen.

Mijn vader was altijd aan het werk op de boerderij. Mijn moeder was vooral bezig om alles gaande te houden. Over mijn ongeluk werd niet gesproken. Ik heb nooit hulp gehad en mijn ouders hebben ook nooit hulp voor mij gezocht. Daardoor stapelde zich wel wat dingen op. Vanaf ongeveer mijn tiende, veranderde ik denk ik. Ik kende mijzelf nauwelijks en anderen snapten mij vaak niet.

Eng, lelijk en geen leuke jongen
In het zwembad noemden kinderen mij een keer ‘eng’. Ik ben toen naar huis gefietst en bij de laatste bocht voor de boerderij realiseerde ik mij dat ik naar mezelf zat te kijken vanuit de lucht. Een bijzondere ervaring. Later in mijn studie las ik hierover. Ik had me van mezelf gedissocieerd. Ik voelde mij zo afgewezen dat mijn geest zich loskoppelde van mijn lichaam om de pijn niet te voelen. Door dit soort opmerkingen ben ik me toen gaan afsluiten. Ik veranderde. Ik werd agressief, altijd alert. Eerst voetbalde ik altijd. Later ging ik alcohol drinken en blowen. Ik vluchtte, was nooit in het nu, want dat deed pijn. Dat heeft heel lang geduurd.

Toen ik wilde gaan studeren, had ik geen idee wat. Na twee jaar commerciële economie dacht ik, wat doe ik hier? Ik stopte met mijn studie, ik vluchtte opnieuw en had allerlei baantjes. Toen ik 25 was, zei een vriend tegen me, dat ik ‘koning egoïst’ was. Dat kwam hard aan. Toen ik dat tegen mijn ouders zei, beaamden ze dat: ‘Je bent geen makkelijke jongen.’ En dat klopte. Ik maakte overal bonje. Ik bleef vaak zitten, wist niet wie ik was of wat ik wilde.

Gesprek met mijn ouders
Na een zoveelste conflict met een werkgever zag ik in dat ik zelf hier het grootste aandeel in had. Ik besloot dat het tijd was om eens serieus naar een school te gaan. Ik wilde mezelf leren kennen en daarom ging ik de studie Sociaal Pedagogische Hulpverlening doen. Voor deze opleiding moest ik mijn levensverhaal opschrijven. Hierdoor sprak ik op mijn 26ste, voor het eerst met mijn ouders over mijn ongeluk. Ze vertelden dat ik drie maanden in het ziekenhuis had gelegen. Twee maanden daarvan lag ik vastgebonden aan mijn bed. Dit om te voorkomen dat door te bewegen mijn brandwonden weer open zouden gaan. Als mijn ouders naar het ziekenhuis kwamen, moesten ze op afstand van mij blijven en zich kleden in plastic pakken. Pas toen begon ik langzaam te begrijpen hoe ik was geworden, wie ik was. Ik trok mensen aan en stootte ze vervolgens weer af. Dit speelde continu met iedereen. Daardoor heb ik ook bijna al mijn relaties om zeep geholpen en maar één vriend van vroeger overgehouden.

Ook voor mijn moeder was het een heel moeilijke tijd. Ze heeft zich erg lang schuldig gevoeld. Doordat ik mijn ouders min of meer dwong erover te praten kwam er meer openheid, kwamen er dingen in beweging en verbeterde onze relatie enorm.

Tot tien leren tellen
Naast mijn deeltijd opleiding werkte ik bij een welzijns­organisatie om uit te zoeken welke doelgroep mij het beste paste. Dat was wel even wennen. Mijn harde onaangepaste gedrag werden op school en op mijn stageplekken niet altijd gewaardeerd. Ik was hard,lomp en direct. Dat moest ik echt veranderen. Na een confrontatie met een leraar, die ik erg mocht, besloot ik om mijn mond te houden en eerst af te wachten in situaties. Dit heb ik 15 jaar volgehouden. Ik rolde het jongerenwerk in. Dat vond en vind ik prachtig. Ik was blijkbaar goed in het leggen van contact. Nu moest ik alleen in mijn eigen leven nog leren mijn relaties in stand te houden…

Wereldreis op mijn 35ste
Op mijn 35ste ben ik zes maanden gaan reizen door Zuid-Amerika. Op een avond kwam ik daar mijn (Chileense) vrouw tegen. Die avond danste ik voor het eerst in mijn leven. Ik voelde me vrij. Ik voelde me gezien. Niet vanwege mijn brandwonden, maar gewoon om wie ik was. Ik was verliefd, zij werd zwanger, maar ik moest terug naar Nederland. Het was een zware tijd en weer vluchtte ik in de drank. Ik zocht hulp in de versla­vingszorg. Na twee gesprekken was ik
er al uit. Toen uiteindelijk mijn vrouw met ons zoontje naar Nederland kwam, ben ik gestopt met drinken.
Het was fijn om een gezin te zijn, maar het was een pittige relatie. Ze confronteerde me met mijn tekortkomingen en afwijkende gedrag. Vaak had ze gelijk. Daarnaast was ze gepassioneerd en wilde graag mijn aandacht. Ik kon moeilijk intimiteit geven, gevoelens delen, knuffelen en mijzelf kwetsbaar opstellen. Het doet nog steeds pijn dat we ondanks relatiehulp, toch sinds 2 jaar uit elkaar zijn. Ik houd nog steeds van haar, maar het ging niet meer samen. Ik moest eerst echt van mezelf leren houden, voordat ik me opnieuw met iemand wilde gaan verbinden. Hierdoor zijn intimiteit en seksualiteit voor mij altijd een issue geweest. Bij mij was het altijd harde liefde. Omdat ik geen goede relatie met mijzelf had, kon ik me ook niet echt geven op dit terrein.

Echt contact met anderen mis ik heel erg
Ik voelde ik mij soms eenzaam, maar ik doorzag mijn patroon. Zo wilde ik het niet meer. Ik wil verbinding en een relatie met gezonde intimiteit met een vrouw opbouwen. Ik merk dat ik hierin groei. Ik besef dat je echt van jezelf kan houden. Ik waardeer het leven dat ik leid en accepteer mijn gedrag, want ik weet waar het vandaan komt. Gek om te zeggen, maar eigenlijk ben ik wel trots op mezelf, met waar ik nu sta.

Als ik nu achterom kijk, heb ik me eigenlijk 20 jaar lang teruggetrokken uit het sociale leven. Omdat ik bang was om mijn relaties weer kapot te maken. Ik realiseer me nu dat ik een nieuw sociaal leven moet gaan opbouwen. Het echte contact met anderen mis ik heel erg.

Inmiddels werk ik als zzp-er op het terrein van alcohol- en drugspreventie bij jongeren. Ik coach en begeleid ze en geef ook les op school en kerk over intimiteit en seksualiteit en porno(verslaving). Door mezelf bloot te geven, en over mijn eigen ervaringen, mijn problemen en tekortkomingen te vertellen, merk ik dat anderen dat ook makkelijker doen. Daardoor kom je goed met elkaar in gesprek.

Langzaamaan ben ik zover dat ik iets wil betekenen voor mensen met brandwonden. Naar elkaar luisteren en verhalen met elkaar delen, dat is belangrijk. Door je eigen verhaal te vertellen, nodig je indirect anderen uit om datzelfde te doen. En het helpt. Mijn verhaal hier delen, is een eerste stap in die richting. In de nabije toekomst wil ik me ook graag als vrijwilliger gaan inzetten voor het lotgenotencontact. Ik kom je daar graag tegen.’

• Door Pauline Nieuwenhuis